zondag 4 mei 2014

Zondagsrust boven herdenken … Pardon?

Vandaag is de nationale dodenherdenking. Volgend jaar is het 70 jaar na de bevrijding. De dodenherdenking blijkt last voor de bewoners van christelijke dorpen, anders gezegd, mensen die hun zondagsrust weigeren te offeren voor twee minuten stilte. Twee minuten van dank en overdenking. Wat doen ze eigenlijk in de kerk?

Er was weliswaar geen eten te vinden,
maar aan bloemen geen gebrek op 5 mei 1945 aan de kerkwerf in Voorschoten

Het haalde gisteren opnieuw het acht uur journaal. In de christelijke dorpen wordt het “heilige huisje” genaamd de zondagsrust van hoger belang geacht dan de nationale dodenherdenking op 4 mei. Omdat deze dag – of eigenlijk slechts die twee minuten stilte – dit jaar weer eens op zondag valt, moet het programma worden aangepast. Dit verschuiven gaat standaard naar de dag tevoren. Net als bij voorheen Koninginnedag en voortaan ook met Koningsdag). Wat maakt het uit. Die vrije feestdag zullen we nooit als extraatje krijgen door een verschuiving naar maandag. Stel je voor dat we aan de heilige 1 mei zouden komen “de dag van de arbeid” een dag die hier in Nederland nauwelijks van betekenis is … maar stel dat je die paar “rode zielen” voor het hoofd stoot. Dat terzijde.


Ongelooflijk dat een dodenherdenking wordt zien als een vorm van “werk”. Wat doen die christenen tijdens de kerkdienst anders? Zijn ze daar niet bezig met “overdenken” en “danken”. Want dat is het toch eigenlijk! Danken voor onze vrijheid. Die hebben we niet (alleen) aan Onze Lieve Heer te danken. Onze vrijheid is ons niet gratis en afwachtend komen aanvliegen. Die danken we aan al die dappere, moedige mannen en vrouwen, jongens en meisjes die opstonden voor onze vrijheid. Jongens die terechtkwamen – zo konden we gisteren zien – bijvoorbeeld in de dodencellen van het Oranjehotel.
Als ik vroeger naar Scheveningen fietste dan kwam ik langs het Oranjehotel. Wij noemden het ook wel de “Gé van Génis”.  Een uitspraak uit de familie, ik weet niet meer of de bedenker zelf ook bewoner was van het Oranjehotel in die tijd, maar ik denk van wel.

 
In ieder geval zat mijn eigen oom Leo, mijn doktor Faust, in het Oranjehotel tijdens de laatste maanden van de oorlog. De bevrijding kwam voor hem letterlijk net op tijd. Met dorpsgenoten uit het verzet was hij opgepakt. Hij was in de veronderstelling dat ze op zoek waren naar hem als leider van het verzet van Voorschoten en vertelde wie hij was. In plaats van de beoogde vrijlating van zijn vrienden, werd het hun dood en zijn redding.

In de nacht van 11 op 12 maart 1945 werd hij uit zijn cel gehaald en naar een dodencel gebracht om met 39 anderen te worden gefusilleerd. Het bevel volgde om te wachten met zijn executie. De executie van uiteindelijk 39 mannen was bedoeld als een represaille vanwege de aanslag op Rauter. http://nl.wikipedia.org/wiki/Aanslag_op_Hanns_Rauter

Hij werd vervangen door een lotgenoot . Het aantal van 39 of 40 spreekt elkaar enigszins tegen tussen het verhaal van oom Leo en dat op Wikipedia. Feit is dat hij het kon navertellen. Het bericht van de Sicherheitsdienst in Rotterdam luidde als volgt: “Der Bijl muss warten; er kann noch manches erzählen. An Stelle des Bijl soll Johann de Jong erschossen werden”.

Ze waren niet op zoek geweest naar “Der Bijl”. Maar ze hoopten hem nog wat informatie te kunnen ontnemen alvorens ook zijn lot te bezegelen. De vrijheid kwam echter tussenbeide. Of was dit aangestuurd door Onze Lieve Heer? Dan is het in de lijn van de denkwijze van de christelijke dorpen maar goed dat 5 mei 1945 op een zaterdag viel …

Ervaringen en bagage die wij als kinderen van eeuwige vrijheid en vrede zonder ooit oorlog te hebben gekend, ons zelfs niet bij benadering kunnen voorstellen.
Ik twijfel er niet aan dat in de christelijke dorpen dezelfde dappere jonge mannen en vrouwen hebben geleefd. Hielden ze zich destijds ook aan de zondagsrust? Ik geloof er NIETS van. Wat veel belangrijker is, wordt voor het gemak “vergeten” door de nabestaanden of over het hoofd gezien. Als de bevrijding er niet was gekomen was die zondagsrust er überhaupt (lekker Duits) niet meer geweest. Dan was iedere vorm van geloof een verboden goed geworden en hadden we allemaal vloeiend Duits gesproken.

Daarom doorbreek ik met liefde mijn zogenaamde zondagsrust. Dank oom Leo en dank aan al die andere dappere mannen, vrouwen, jongens en meisjes die zijn opgestaan om te vechten voor hun en onze vrijheid en dus ook voor het recht op zondagsrust.

Tegelijkertijd doe ik een oproep voor behoud van de dodencellen met het Oranjehotel. Men is voornemens dit monument te laten slopen. Een monument moet een monument blijven. Zonder er binnen te zijn geweest, had het zien van de beelden op tv zijn impact. Ze passen naadloos bij de foto’s van de thuiskomst van mijn oom. Hoe hij door zijn zusjes en de dorpelingen werd binnen gehaald. Op de foto met oma (zijn moeder) omringd door bloemen.


De jongen met de aller blauwste kijkers van Voorschoten was levend huiswaarts gekeerd. Maar hij voelde zich geen held. Hij voelde zich verrader van zijn vrienden en leefde met het gevoel een van hen te hebben moeten zijn. Zonder schroom heeft hij zijn herinneringen op papier gezet en gedeeld via boeken die hij schreef. 

Herinneringen die nooit mogen worden vergeten gaan altijd voor zondagsrust!

2 opmerkingen :

  1. Mooie lay-out heeft je blog en (heel wat anders) wat bijzonder dat je zoveel oude foto's hebt! Een paar weken geleden ben ik naar de tentoonstelling: 100 voorwerpen uit de Tweede Wereldoorlog geweest en ik vond het confronterend om dingen met eigen ogen te zien, waar ik tot dan toe alleen maar van gehoord had/op tv gezien. De jodenster bijvoorbeeld. Daar moesten Joden voor betalen en ook nog een textielbon bij inleveren. Ik werd pissig met terugwerkende kracht.
    Ik snap de zondagsrust ook niet: als je toch in de kerk zit, kun je je toch wel aan die stilte houden en de dienst aanpassen!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Hoi Mirjam, Dank voor je leuke reactie. Ik vond net jouw blog en je stukje over de fiets met houten wielen. Wist je dat ze in huis om de beurt op de fiets moesten/mochten om daarmee met behulp van de dynamo licht te maken op momenten dat er geen licht meer was?

      Ik ben opgegroeid met de verhalen uit eerste hand. Het vertellen zat mijn moeder en haar zussen en broers in het bloed. Het enorme aantal foto's dat er in hun familie is gemaakt is bizar. Zij gingen bijna vaker op de foto dan wij.

      Jij hebt ook een leuk blog.

      Verwijderen