Familieverhalen - Oom Jan - De reis van zijn leven

Zonder haar halfbroer had mijn moeder nooit haar naaimachine kunnen kopen. Hij is geboren in 1915. Zijn moeder stierf in het kraambed en iets meer dan een half jaar daarna trouwde zijn vader met de liefde van zijn leven, de vrouw waar hij al voor zijn eerste huwelijk, bijna 10 jaar tevoren, van hield. Mijn oma was de feitelijke moeder van oom Jan. Ze hield van hem en zorgde voor hem, het kleine jochie dat zijn moeder nooit had gekend. Daar ga ik vanuit, ik weet uit de verhalen hoe mijn oma de twee kinderen uit het eerste huwelijk van haar man als haar eigen kinderen in de armen nam. In mijn herinnering zie ik haar nog staan in het bejaardentehuis in Zoeterwoude, met de armen wijd gespreid als wij kwamen aanrennen. Ik was zes toen ze overleed, nu veertig jaar gelden. Ik twijfel er niet aan dat ze voor Annie en Jan net zo lief was als voor haar kleinkinderen.

Oom Jan had een kruidenierszaak samen met zijn vrouw. Zij was door haar familie verstoten omdat ze, als Protestants meisje, trouwde met een Rooms-Katholiek. Dat kon niet, ‘twee geloven op een kussen daar slaapt de duivel tussen’ was de overtuiging van toen.

de trouwfoto van oom Jan en tante Lijna
voor hun winkeltje

Het huwelijk was goed en tante werd Roomser dan de Paus en werd in de familie van haar liefde opgenomen. Ze was een ware toevoeging aan de creativiteit van het gezin. Geen gebeurtenis was veilig voor herhaling en verbeelding via een Sinterklaas-surprise. Maar dat is een ander verhaal. Ze kregen kinderen en een daarvan vertrok op 17-jarige leeftijd met een bevriende familie naar het verre Australië. Hij woont daar nog altijd in Adelaide. Ik heb mijn zoon beloofd, als hij ooit zover komt om in Melbourne aan te treden op de Australian Open, dan gaan we even op de koffie in Adelaide. Nog geen 700 kilometer. Dat moet te doen zijn. Op bezoek bij een neef die ik nog nooit heb ontmoet, maar dat maakt niet uit.

Toen mijn oom en tante nog leefden, was die afstand anders, naar Australië vliegen, dat was ver weg en kostte veel geld. De oplossing, het geld, kwam er. Na een overlijden van tante van mijn tante moest het huis worden leeggehaald. Je hoort het wel eens en dan geloof je het niet, maar het gebeurde echt. Ongelooflijk maar waar, in het huis werd contant geld gevonden en niet zomaar een beetje. Duizenden guldens. Het geld was verstopt want de familie van mijn tante geloofde niet in het toevertrouwen van spaargeld aan een bankinstelling. Ongetwijfeld door de crisis waar mensen hun geld kwijtraakten in de jaren twintig/dertig van de vorige eeuw? Nee, zij vertrouwden hun geld toe aan hun eigen bankstel. Het geld werd gevonden, gelukkig maar. Mijn tante is er meerdere keren van naar Australië gevlogen, op bezoek bij haar zoon. Oom Jan ging niet mee. Tante ging met een zus of vriendin want haar eigen man was doodsbang om te vliegen. Ik hoor mij nog zeggen: “oom Jan, waarom drink je niet een fles whisky of zo, zuip je helemaal lam, laat je in een vliegtuig dragen en als je wakker bent, dan ben je er”.

Jaren later ging oom Jan dan toch naar Australië. Hij had de moed verzameld maar niet zonder slag of stoot. Hij was naar de huisarts gegaan en had een recept gekregen voor kalmeringstabletjes. Bijna ging zijn langverwachte reis niet door. Want wat gebeurde er! Oom Jan had een volkstuintje. Hij geloofde niet helemaal in die pilletjes. Zouden die hem de benodigde moed geven voor een reis die wel 36 uur zou duren? Hij had er zijn twijfels over. Hij fietste kort voor de voorgenomen reis van zijn leven naar zijn volkstuintje. Bij die voorgenomen reis zou hij zijn zoon weer zien, zijn zoon, die hij al zo lang niet meer had gezien want Aad had geen geld om naar Nederland over te komen. Oom Jan vertrouwde de pilletjes niet en nam er een paar in toen hij bij zijn volkstuintje was aangekomen. Hij ging knock-out. Bijna ging zijn reis niet door.

Maar oom Jan ging, met een lagere dosering, dat wel. Bij terugkomst vroeg ik hem hoe het was geweest. Het was prachtig! Hij kon zichzelf wel voor de kop slaan dat hij niet eerder was gegaan. De vlucht was geweldig. Hij had wel drie keer de zon op zien komen. Hij lachte om zichzelf. De reis van zijn leven.